Johan van Oldenbarneveltlezing, 30 oktober 2019
J.Th.J. van den Berg
Prof. dr. Joop van den Berg (Maastricht, 1941) is emeritus hoogleraar aan de universiteiten van Leiden (parlementaire geschiedenis) en Maastricht (parlementair stelsel) en fellow van het Montesquieu Instituut. Hij was van 1981 tot 1989 directeur van de Wiardi Beckman Stichting en van 1996 tot 2002 hoofddirecteur/directievoorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Naast zijn Leidse hoogleraarschap was hij van 1992 tot 1996 lid van de Eerste Kamer voor de Partij van de Arbeid, waarvan het laatste jaar als fractievoorzitter.
[1] Colleges staatsrecht door een verdachte in verhoor
Het is, zover ik weet, geen gebruik dat iemand belangrijke colleges over constitutioneel recht levert tijdens een verhoor in een strafzaak. Misschien dat Richard de Mos, oud-wethouder van Den Haag, dat binnenkort nog eens moet doen, maar voor het overige gaat het toch om een uniek geval. Johan van Oldenbarnevelt zag zich gedwongen tegenover zijn rechters verantwoording af te leggen van zijn werk als landsadvocaat gedurende 32 jaar en dat was tevens de gelegenheid om de kern van het constitutionele recht van zijn tijd uiteen te zetten. In augustus 1618 was hij immers gearresteerd wegens hoogverraad en landverraad. Vervolgens verbleef hij tien maanden lang in voorarrest in een kamer boven de Rolzaal (in het Ridderzaalcomplex, hier vlak bij) en werd hij in drie lange ronden verhoord door de rechters die uiteindelijk ook over hem moesten oordelen. De afloop kent iedereen: Oldenbarnevelt werd ter dood veroordeeld; het vonnis werd op 13 mei 1619 voltrokken op het Binnenhof.
Download de volledige lezen in PDF.
